ma túy đá, meth.

Nguyên nhân các rối loạn tâm thần được phân thành các nhóm: yếu tố sinh học, trải nghiệm cuộc sống, các yếu tố môi trường, các yếu tố tâm lý và cá thể

Các yếu tố sinh học.

Yếu tố về thể chất ảnh hưởng xấu đến sức khỏe tâm thần, bao gồm: di truyền, tổn thương trước và sau sinh, nhiễm trùng, nhiễm độc, tổn thương não hoặc bệnh não, mất cân bằng các chất sinh hóa, lạm dụng ma tuý.

Di truyền

Các nghiên cứu ở trẻ sinh đôi chứng minh yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong phát sinh rối loạn tâm thần. Các rối loạn tự kỉ, tăng động giảm chú ý, trầm cảm, rối loạn lưỡng cực, tâm thần phân liệt và bệnh Alzheimer… là ví dụ điển hình chứng minh vai trò của di truyền đối với các rối loạn tâm thần.

Tổn thương khi mang thai và sau sinh

Các sự kiện xảy ra thời kì mang thai hoặc sau sinh như biến chứng hoặc nhiễm trùng khi sinh, thai nhi bị tiếp xúc với rượu hoặc cocain cũng có mối liên quan với các rối loạn tâm thần thông qua ảnh hưởng đến quá trình phát triển hệ thần kinh.

Nhiễm trùng, nhiễm độc, các bệnh lý cơ thể

Nhiều nghiên cứu đã cho thấy rằng các bệnh lý nhiễm trùng chẳng hạn như HIV có thể là một trong các nguyên nhân gây ra sa sút trí tuệ và rối loạn ám ảnh nghi thức.

Nghiên cứu cũng cho thấy bệnh lý của chất trắng có thể gây triệu chứng rối loạn tâm thần, bệnh lý mạch máu như tăng huyết áp có thể là nguyên nhân gây ra sa sút trí tuệ…

Tổn thương và bệnh lý não

Bất kỳ tổn thương nào cho não bộ đều có thể gây rối loạn tâm thần. Tỷ lệ cao hơn các rối loạn cảm xúc, loạn thần, lạm dụng chất được nhận thấy sau các chấn thương sọ não mặc dù không có mối liên hệ nhất quán với mức độ tổn thương. Nguyên nhân gây các rối loạn này có thể trực tiếp hoặc gián tiếp. Các rối loạn tâm thần có thế xuất hiện cấp tính hoặc có thể là di chứng sau chấn thương (rối loạn ngôn ngữ, hành vi, nhận thức…).

Các khối u não cả lành tính và ác tính đều có thể gây các rối loạn tâm thần do chèn ép. Các triệu chứng đó bao gồm thay đổi nhận thức, phán đoán… thậm chí có thể dẫn đến sa sút trí tuệ.

Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra các bất thường về cấu trúc não có mối liên hệ với tâm thần phân liệt và các rối loạn khác.

Mất cân bằng các chất sinh hóa

Sự mất cân bằng các chất sinh hóa não đã được chứng minh có mối liên quan mật thiết với rối loạn tâm thần. Sự thay đổi của Dopamin đã được chứng minh liên quan đến các rối loạn như tăng động giảm chú ý, tâm thần phân liệt. Sự rối loạn của serotonin cùng với các chất sinh hóa khác như norepinephrin và dopamin đã được chứng minh liên quan trực tiếp đến rối loạn trầm cảm, rối loạn ám ảnh nghi thức, rối loạn stress sau sang chấn, lo âu lan tỏa. Sự mất cân bằng trong hệ GABA được chứng minh có môi liên quan với các rối loạn lo âu.

Lạm dụng chất (ma tuý, rượu)

Lạm dụng chất lâu dài có thề gây ra các rối loạn tâm thần. Nghiện rượu có liên quan đến trầm cảm, các rối loạn loạn thần trong khi lạm dụng amphetamin và LSD có thể gây ra các triệu chứng loạn thần.

Trải nghiệm cá nhân và các yếu tố môi trường.

Không giống như nguyên nhân sinh học và tâm lý. Nguyên nhân môi trường là các yếu tố gây stress mà cá nhân phải đối phó trong cuộc sống thường ngày. Các sự kiện gây ra sự mất mát và tổn thương nhiều khả năng có thể gây một rối loạn tâm thần cho một cá thể.

Các sự kiện của môi trường gây ra các rối loạn tâm thần thông qua sự tương tác phức tạp của xã hội, gia đình, tâm lý và các yếu tố sinh học.

Các sự kiện bất lợi, thiếu sự nuôi dạy, lạm dụng và bỏ bê

Các sự kiện bất lợi trong thời thơ ấu và khi trưởng thành, bao gồm lạm dụng tình dục, bị bạo hành, lạm dụng tình cảm, bạo lực gia đình và bắt nạt, có liên quan đến sự phát sinh của nhiều rối loạn tâm thần, thông qua sự tương tác phức tạp của các yếu tố xã hội, gia đình, tâm lý và các yếu tố sinh học. Thiếu sự nuôi dạy của bố mẹ hoặc bị bỏ bê đã được chứng minh là có mối liên quan với trầm cảm và lo âu.

Các mối quan hệ

Các mối quan hệ trong gia đình, bạn bè và môi trường làm việc có liên quan đến sự phát sinh các rối loạn tâm thần. Ví dụ việc ly hôn của cha mẹ, mất cha hoặc mẹ có thể là nguy cơ phát triển các rối loạn tâm thần ở trẻ em.

Các yếu tố môi trường và biến đổi khí hậu

Sự thay đổi các yếu tố môi trường bao gồm biến đổi khí hậu có thể tác động trực tiếp gây ra các rối loạn tâm thần cấp tính hoặc mạn tính nhưng cũng có thể tác động gián tiếp thông qua các yếu tố khác (Ví dụ như gây ra sự mất mát, nghèo đói…).

Các nghiên cứu đã chỉ ra mối liên quan giữa phản ứng stress cấp xảy với các thảm họa môi trường. Nhưng đồng thời cũng có nhiều rối loạn tâm thần như lo âu, trầm cảm hoặc PTSD được chứng minh là hậu quả lâu dài của các thảm họa

Biến đổi khí hậu cũng được chứng minh là nguyên nhân gián tiếp gây các rối loạn tâm thần thông qua tác động tới sức khỏe thể chất của cá thể, thay đổi môi trường và mối quan hệ mà cá thể đó sinh sống….

Các yếu tố tâm lý và cá thể

Các yếu tố tâm lý và cá thể thông qua tương tác với môi trường dẫn đến sự thay đổi về cảm xúc và có thể là nguyên nhân rối loạn tâm thần. Phản ứng của cá nhân với sự kiện là rất khác nhau. Một sự kiện có thể gây rối loạn cho cá thể này nhưng với cá thể khác thì không. Nghiên cứu chỉ ra rằng đặc điểm tâm lý cá nhân không chỉ là yếu tố liên quan đến khởi phát mà còn liên quan đến sự tiếp diễn các rối loạn tâm thần.

Lòng tự trọng quá cao hoặc quá thấp có thể là nguyên nhân dẫn đến rối loạn tâm thần như gây hấn, hành vi bạo lực, lo âu hoặc các rối loạn tâm thần khác.

Trực tiếp tư vấn và điều trị nghiện rượu, nghiện heroin, trầm cảm, lo âu, rối loạn tâm thần nội sinh hoặc do sử dụng rượu, cần sa, cỏ Mỹ, ma túy đá (nghiện đá, ngáo đá), thuốc lắc, ketamin. Tiến sĩ, Bác sĩ Trần thị Hồng Thu, hiện đang công tác tại Bệnh viện Tâm thần ban ngày Mai Hương - Điện thoại, Zalo, Facebook 0988 079 038